Als ik kijk naar wereldwijde weersveranderingen, valt El Niño vaak op. Deze natuurlijke verstoring heeft invloed op regenval, stormen en droogte, ver buiten de Stille Oceaan. El Niño ontstaat niet zomaar. Het is het gevolg van veranderingen in oceaanstromingen, luchtdruk en windrichting
Ik zie dat dit fenomeen meestal elke drie tot zeven jaar terugkeert. Het begint onopvallend, maar heeft grote gevolgen. Zowel in Zuid-Amerika als in Azië merken mensen het effect in de vorm van overvloedige regen of juist extreme droogte
Verloop in fasen
El Niño bouwt zich langzaam op. Alles begint met veranderingen in de passaatwinden. Deze winden waaien normaal gesproken van oost naar west over de evenaar. Maar soms nemen ze in kracht af, of veranderen van richting. Daardoor verschuift de warme watermassa bij Indonesië naar het midden en oosten van de Stille Oceaan
Door die opstapeling van warm water stijgt de oppervlaktetemperatuur van de oceaan. Dit heeft direct invloed op de lucht erboven, die vochtiger en instabieler wordt. Regenwolken ontstaan op andere plaatsen dan normaal. Tegelijk droogt het westen van de oceaan uit
Oorzaken samengevat
Ik herken El Niño aan deze veranderingen:
- Verzwakking of omkering van passaatwinden
- Ophoping van warm water aan de kust van Zuid-Amerika
- Verschuiving van regenval van Azië naar de oostelijke Stille Oceaan
- Verstoorde visserij door daling van voedingsstoffen in koud water
- Wereldwijde weersverstoringen door veranderde luchtdruksystemen
De wisselwerking tussen oceaan en atmosfeer ligt aan de basis. Wetenschappers noemen dit samen ENSO: El Niño Southern Oscillation
Temperatuurverdeling in normaal en El Niño-jaar
| Oceaangebied | Normale situatie | Tijdens El Niño |
|---|---|---|
| Westelijke Stille Oceaan | Warm (28–30 °C) | Neemt af (26–28 °C) |
| Midden Stille Oceaan | Gematigd (24–26 °C) | Wordt warmer (27–29 °C) |
| Oostelijke Stille Oceaan | Koel (20–22 °C) | Warmer dan normaal (25–27 °C) |
Door deze temperatuurverschuiving verandert ook de luchtdrukverdeling boven de oceaan. Het normale weerpatroon keert zich om
Gevolgen op wereldschaal
De veranderingen blijven niet beperkt tot de oceaan. In de jaren dat El Niño optreedt, merk ik overal op de wereld afwijkingen:
- Zware regenval en overstromingen in Peru en Ecuador
- Extreme droogte in Indonesië, Australië en delen van Afrika
- Minder orkanen in de Atlantische Oceaan
- Meer bosbranden door langdurige droogte
- Mislukte oogsten door verschoven regenseizoenen
Sommige regio’s krijgen juist een nat jaar, anderen een droog en heet seizoen. Vooral landen die afhankelijk zijn van landbouw of visserij voelen de impact
Verstoring van het ecosysteem
In Zuid-Amerika beïnvloedt El Niño ook het leven in zee. Normaal stijgt daar koud, voedzaam water uit de diepte op. Dit trekt vissen en plankton aan. Maar tijdens El Niño wordt dat koude water verdrongen door warm water. Daardoor dalen de visstanden en sterven veel zeevogels en zeezoogdieren
Ik zie dat ook koraalriffen lijden onder El Niño. De hogere watertemperatuur leidt tot verbleking en afsterven van koralen. Dat heeft gevolgen voor de biodiversiteit in de oceaan
Terugkeer naar normaal
El Niño duurt meestal negen tot twaalf maanden. Daarna koelen de oostelijke oceaanregio’s weer af en herstellen de passaatwinden zich. Het normale weerpatroon keert terug. Soms volgt er een periode van La Niña, het tegenovergestelde effect, met juist extra koeling van de oceaan
Die overgang verloopt geleidelijk. Toch blijven de gevolgen van El Niño vaak nog lang merkbaar in de landbouw, economie en natuur
Signalen die ik herken
Ik let op deze verschijnselen als mogelijke voortekens:
- Veranderingen in windrichting langs de evenaar
- Plotselinge opwarming van zeewater bij de kust van Ecuador
- Weerkaarten met afwijkende regenpatronen in de tropen
- Afnemende visvangst in de zuidelijke Stille Oceaan
- Luchtdrukverschuivingen gemeten door weerinstituten
Meteorologen volgen deze gegevens nauwkeurig en waarschuwen op tijd als zich een El Niño ontwikkelt
