Ratten veroorzaken schade aan gebouwen, vervuilen voedsel en verspreiden ziekteverwekkers. In woonwijken, tuinen en erven komt de bruine rat het vaakst voor. Deze soort leeft graag in de buurt van voedselbronnen en nestelt zich onder schuurtjes, in riolen, composthopen en dichte begroeiing. Een duurzame aanpak begint bij het wegnemen van alles wat een rat aantrekt: voedsel, water en schuilplaatsen. Dit principe geldt ook voor muizen, die meestal verdwijnen zodra er geen voedsel meer te vinden is.
De aanwezigheid van ratten is vaak te herkennen aan uitwerpselen, knaagschade, graafgangen of loopsporen. Snel en doeltreffend handelen is belangrijk. Het gebruik van chemische middelen wordt sterk afgeraden vanwege de negatieve impact op het ecosysteem en het risico voor andere dieren. Duurzame rattenbestrijding richt zich op aanpassing van de omgeving, preventie en het verstoren van het leefpatroon van ratten.
Voorkom toegang tot voedselbronnen in buitenruimtes
Voedsel vormt de voornaamste reden waarom ratten zich ergens vestigen. Het permanent beschikbaar zijn van voedselresten of opslag maakt een plek aantrekkelijk.
- Bewaar afval in goed sluitende containers, bij voorkeur van metaal of hard kunststof
- Voer kippen of vogels alleen op vaste tijden en ruim restjes direct op
- Laat geen dierenvoer onbeheerd achter in schuurtjes of op het erf
- Gebruik geen open composthopen met keukenresten, vooral geen brood, vlees of zuivel
- Spoel geen etensresten door de gootsteen of regenwaterafvoer
- Zet afvalcontainers op verharde grond en reinig ze regelmatig
Door deze maatregelen blijven ratten op zoek naar eten zonder vaste plek om zich te vestigen.
Verminder beschutte nestelplekken in de tuin
Ratten bouwen hun nesten in beschutte, donkere en rustige plekken. Ze graven ook gangen onder tegels, compostbakken en stapels hout of stenen. Door deze structuren te beperken, wordt de omgeving onaantrekkelijk.
- Verwijder stapels puin, hout en ander los materiaal
- Maai dichte begroeiing laag bij de grond zodat ratten zich daar niet kunnen verstoppen
- Controleer regelmatig onder verhoogde vlonders of bijgebouwen op graafgaten
- Gebruik fijnmazig gaas onder compostbakken en kippennetten om toegang te blokkeren
- Beperk toegang tot kruipruimtes en controleer ventilatiegaten op beschadigingen
- Leg tegels strak en met weinig ruimte ertussen om graafkansen te verkleinen
Het verstoren van deze rustige nestelzones zorgt ervoor dat ratten verder trekken.
Natuurlijke vijanden ondersteunen
Ratten worden in evenwicht gehouden door natuurlijke roofdieren. In een gezonde tuin of buurtomgeving zijn uilen, roofvogels, vossen en marters natuurlijke vijanden. Door het leefgebied voor deze soorten aantrekkelijk te houden, ontstaat een natuurlijk controlesysteem.
- Plaats nestkasten voor kerkuilen of steenuilen aan de rand van dorps- of erfgebieden
- Behoud open zichtlijnen en rustzones voor jagende roofvogels
- Vermijd fel licht in de nacht, dat jaagdieren verjaagt
- Zorg voor voldoende biodiversiteit in de tuin met inheemse planten
- Laat het leefgebied van natuurlijke vijanden ongemoeid en vrij van verstoring
Deze indirecte aanpak werkt vooral preventief en helpt bij langdurige beheersing.
Gebruik van vangmiddelen zonder gif
Als ratten ondanks preventie toch opduiken, kunnen vallen worden ingezet. Kies altijd voor methodes zonder gif of kleefmiddelen.
- Gebruik stevige, herbruikbare klapvallen in afgesloten kisten, zodat alleen ratten erin kunnen
- Plaats vallen op vaste routes langs muren of schuttingen
- Gebruik aantrekkelijk lokaas zoals pindakaas, havermout of stukjes appel
- Controleer de vallen dagelijks en verwijder dode dieren hygiënisch
- Vermijd het gebruik van lijmplaten of vallen met risico voor andere dieren
Het gebruik van gif is niet alleen schadelijk voor het milieu, maar ook verboden zonder vergunning. Bovendien vormen vergiftigde ratten een gevaar voor roofdieren en huisdieren.
Houd toezicht en blijf controleren
Een duurzame aanpak eindigt niet na één actie. Het is noodzakelijk om structureel te controleren of maatregelen blijven werken.
- Inspecteer de tuin maandelijks op sporen van rattenactiviteit
- Controleer vuilcontainers, compostbakken en voederruimtes op lekkages of openingen
- Pas maatregelen aan zodra nieuwe sporen of knaagschade wordt ontdekt
- Houd buren of buurtgenoten op de hoogte, zodat aanpak collectief kan gebeuren
Ratten hebben een scherp geheugen en keren terug naar plekken waar ze eerder succesvol voedsel vonden. Alleen met consequent onderhoud blijft een gebied onaantrekkelijk voor deze dieren.
Ratten weren zonder schade aan natuur
Door gericht te handelen, slim in te richten en voedselbronnen te beheren, is rattenoverlast te beperken zonder chemie. Duurzame wering betekent dat het ecosysteem intact blijft, roofdieren hun werk kunnen doen en andere dieren niet worden geschaad. Een natuurlijke leefomgeving die in balans is, biedt weinig ruimte voor plaagdieren.
Het succes van duurzame rattenbestrijding ligt in doorzetten en elk onderdeel van de omgeving kritisch bekijken. Alleen dan wordt het terrein onaantrekkelijk en gaan ratten verder op zoek.
